WO I - Argonne en omgeving

1) De jaren van de loopgravenoorlog

De Duitse kroonprins Wilhelm van Pruisen had in 1914 van zijn vader keizer Wilhelm II de leiding over het vijfde
Duitse leger gekregen. Zijn vader had hem echter gezegd dat hij verplicht was de adviezen van de stafchef luitenant-
generaal Schmidt von Knobelsdorff op te volgen. Wilhelm had zijn hoofdkwartier in Stenay gevestigd op redelijke
afstand van het front. Deze plaats werd daardoor een kleine Duitse stad. Hiervan is vandaag de dag nog veel terug
te vinden. Bijgaande foto's geven een indruk.
Op de plaats van de villa van de foto links op de eerste rij stond eens Château des Tilleuls. Het werd door de
kroonprins gebruikt als residentie en werd door de Duitsers Unter den Linden genoemd. De onderverdieping van de
villa is nog van het slot afkomstig. De foto ernaast toont de voormalige Kreiskommandantur, die gevestigd was in de
woning van de brouwer Peltier. Het gebouw van de foto rechtsboven was bij de komst van de Duitsers een jongens-
school. Het werd als Hauptquartier van het 5e leger ingericht. Het hospitaal, dat tot Hauptlazarett werd, zien we op
de foto tweede rij links. Het gebouw op de foto ernaast werd als Offiziersheim gebruikt. Nu is het een hotel. In de
tabakswinkel rechts op de hoek van het rijtje huizen op de foto rechts midden bevond zich de Veldboekhandel.
Links zien we twee monumenten van na de oorlog die de oorlog en zijn slachtoffers herdenken. Het monument rechts
bevindt zich in een kerk.

Op de gemeentelijke begraafplaats van Stenay bevinden
zich zowel individuele graven van gesneuvelde soldaten
als een massagraf van in gevangenschap omgekomen
Fransen, Belgen en Russen. De foto links toont het mas-
sagraf met steen voor de 183 overleden gevangenen,
waarvan 9 burgers uit België, 17 Russische soldaten en
157 Franse militairen. Tegenover het massagraf bevindt
zich een klein grafveld met gesneuvelde soldaten uit de
Eerste en Tweede Wereldoorlog (foto's links). De veer-
tien gesneuvelde soldaten uit WO I liggen links van het
monument.

In Stenay aan de weg naar Verdun bevindt zich een monument
voor de gevallenen van het 120e en 320e infanterieregiment van
het Franse leger, opgericht door de veteranen van deze regimen-
ten. Het 120e infanterieregiment heeft o.a. gevochten bij Virton
in Belgie, in de Eerste Slag aan de Marne (1914), in de Argonne
en in de Slag in de Champagne (1915), bij Verdun (1916) en in
de Tweede Slag aan de Marne (1918). Het 320e infanterieregi-
ment heeft o.a. gevochten in de eerste grensslagen in augustus
1914, de Eerste Slag aan de Marne (1914), bij Verdun in 1916,
in de Slag aan de Aisne en eveneens de Tweede Slag aan de
Marne, beide in 1918.


	In Montmédy zijn drie begraafplaatsen voor voornamelijk, maar niet uitsluitend, Duitse soldaten. De begraafplaats op deze foto's is verreweg de grootste en ligt aan de D118 aan de oostkant van de stad. Er rusten 2516 Duitse soldaten (waarbij 43 soldaten van het Oostenrijks-Hongaarse leger) en 303 soldaten van andere nationaliteiten, en wel Belgen, Britten, Fransen, Italianen en Russen. De Duitse soldaten zijn meest gesneuveld bij Verdun. Ook bij de Fransen gaat het vooral om gesneuvelden of in het hospitaal aan hun wonden overleden soldaten. De anderen zijn meest overleden krijgsgevangenen die achter het front te werk gesteld waren. De begraafplaats werd al tijdens de oorlog aangelegd. Ook de twee monumenten op de foto's uiterst links en rechtsboven zijn toen al geplaatst. Na de oorlog werden ook Duitse soldaten die in het lazaret van Stenay overleden waren en daar waren begraven naar dit kerkhof overgebracht. Overleg tussen de Duitsers en Fransen over herinrichting van de begraafplaats raakte echter in het slop door een tekort aan devisen bij de Duitsers en door het uitbreken van WO II. Toen er in 1966 tussen Frankrijk en Duitsland een verdrag kwam over het onderhoud van Duitse oorlogsgraven kon de begraafplaats echter worden opgeknapt. De houten kruizen werden door metalen exemplaren vervangen en op de massagraven werden de huidige stenen kruizen geplaatst. De foto linksboven geeft een algemene indruk van de individuele graven op de begraafplaats. Middenboven zien we de Duitse massa- graven. Op de foto rechtsboven staat, zoals gezegd, een monument dat al tijdens de oorlog door de Duitsers is geplaatst, evenals op de foto uiterst links. Dit laatste draagt de tekst "En wie de dood vond in de heilige strijd, rust ook in vreemde aarde in het vaderland". De foto direct links laat een joods graf zien tussen de graven met christelijke kruizen. Linksonder zien we een rij Belgische graven. Er- naast staan twee foto's van gemeenschappelijke graven voor geallieerde soldaten.


	Op de gemeentelijke begraafplaats in Montmédy aan de weg van het stadje naar de citadel bevinden zich ook een aantal graven van soldaten die in de Eerste Wereldoorlog omgekomen zijn. Het gaat om Duitsers, Fransen en Russen. Bijgaande foto's laten de massagraven voor de 69 Duitse en 34 Franse soldaten zien. De foto linksboven geeft een beeld van het graf op de begraafplaats. Daarnaast zien we een foto van het Duitse massagraf, dat zich links van het kruis bevindt. De Franse tekst op de steen luidt "Hier rusten 69 Duitse soldaten". Voor de steen met kruis in het midden (foto links) staat de oorspronkelijke oude Duitse plaquette met de tekst "Hier rusten 34 Duitse en 16 Franse krijgers. Ze stierven voor hun vaderland. 1915". Rechts van dit kruis ligt het Franse massagraf. Op de foto rechtsboven zien we de steen met de namen van 18 soldaten waarvan de naam bekend is en de toevoeging dat er daarnaast nog 16 de namen niet bekend zijn.

Nadat het Franse garnizoen de Citadel van Montmédy verlaten had (zie sectie
1 op deze pagina) werden er in deze vesting Duitse troepen gelegerd. Sommi-
ge soldaten hebben tijdens hun aanwezigheid daar inscripties aangebracht in de
muren van de bouwwerken, zoals op bijgaande foto is te zien. We zien hier o.a.
het jaartal 1916, het symbool van het Duitse leger, een bouwwerkje met een
kruis (een graf?) met initialen en andere inscripties.

Op de plaatselijke begraafplaats van Létanne nabij
Beaumont-en-Argonne bevinden zich twee graven
van in de Eerste Wereldoorlog gesneuvelde solda-
ten met een bijbehorend monument.

Dun-sur-Meuse werd in het begin van de oorlog al door de Duitsers veroverd en bleef de hele oorlog in Duitse handen. De brug op de foto midden-
boven evenals het stadje werden zwaar beschadigd. Op 5 november 1918 stak de 5e divisie van het Amerikaanse leger hier de Maas over en legde
er een noodbrug aan. Een plaquette op de huidige brug herdenkt dit feit evenals een obelisk achter het lokale WO-I-monument in Doulcon een paar
honderd meter westelijk voor de brug. Direct aan de oostkant van de brug staat het monument voor de doden uit de oorlog van Dun (foto linksboven).
De twee foto's onder tonen het Duitse oorlogskerkhof te Dun-sur-Meuse. Deze al in 1914 ingerichte begraafplaats bevat de resten van 1664 gesneuvelde
soldaten, waarvan twee uit het Oostenrijks-Hongaarse leger. De kruizen zijn zwart omdat witte kruizen aan de geallieerde soldaten voorbehouden waren.
In 1971 zijn de houten kruizen door metalen exemplaren vervangen. Toen is de begraafplaats ook verder geheel opgeknapt.

Frans oorlogskerkhof te Brieulles-sur-Meuse. Op deze begraafplaats bevinden zich de resten van 2572 Franse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog waarvan 1052 in graven
en 1520 in twee ossuaria zijn bijgezet. Verder zijn er 35 Belgische, één Britse en 123 Russische soldaten uit deze oorlog begraven. Ook bevinden zich hier 24 graven van
gevallen Franse soldaten uit de Tweede Wereldoorlog. De gesneuvelden zijn hier later naartoe gebracht vanuit begraafplaatsen in de omgeving.

In Merles-sur-Loison bevindt zich achter het locale kerkhof een Duitse oorlogsbegraafplaats voor 1499 gevallen. Het is al in de eerste dagen van de oorlog aangelegd na de eerste gevechten bij Mangiennes op
10 augustus 1914. In september kwam er in Merles een veldhospitaal, vooral voor gewonden uit de regio van Verdun. Overledenen werden op deze begraafplaats begraven. De meeste hier begraven soldaten
zijn gevallen in 1916 in de slag om Verdun en in de laatste dagen van de oorlog bij het Amerikaanse offensief. Ze behoorden vooral tot de 21e en 25e infanteriedivisie. De twee monumenten op de begraafplaats
zijn al tijdens de oorlog gemaakt en wel door beeldhouwers die in het Duitse veldhospitaal in Merles als dienstplichtige werkzaam waren. Na de oorlog zijn Duitse gevallenen uit de omgeving naar Merles over-
gebracht. Van de 1499 gevallenen liggen er 1302 in individuele graven (19 van hen zijn onbekend gebleven) en 197 liggen in een massagraf (slechts 13 van hen zijn bij naam bekend. Mede vanwege de Tweede
Wereldoorlog werden pas in 1978 houten grafkruizen en -markeringen door metalen exemplaren vervangen. Langs de kant staan nog een aantal oorspronkelijke grafstenen opgesteld.
Als men het hek gepasseerd is (foto linksboven), loopt men recht op het massagraf af (foto's rechtssboven en linksonder). Men passeert dan aan de linker hand het monument van het 37e Pruisische reserve
infanterieregiment voor hun gevallen kameraden (foto middenboven). Het monument op het massagraf draagt de tekst "En wie de dood vond in de heilige strijd, rust ook in vreemde aarde in het vaderland".
Rechtsonder zien we het graf van een joodse soldaat en in het midden het kruis voor de graven van twee soldaten die slechts kort voor de wapenstilstand, namelijk op 5 november 1914, gesneuveld zijn.

Het Duitse soldatenkerkhof te Consenvoye op de foto's boven werd in 1920 door de Fransen ingericht. Hierheen werden Duitse gesneuvelde soldaten uit de hele oorlog en uit de wijde omgeving
bijeengebracht. In de loop der jaren werd de begraafplaats diverse keren opgeknapt en verbeterd. De huidige vormgeving dateert van 1978.Er bevinden zich de resten van 11.148 gevallenen,
zowel in individuele graven en groepsgraven met kruizen (8.609 soldaten; foto midden) als in massagraven (foto rechts). De namen van de soldaten die hier liggen zijn op metalen platen vermeld.
78 gevallenen konden niet geïdentificeerd worden.

Ruim tien kilometer van het Front bij Verdun, verscholen in de bossen van het nu rustige dorpje Loison (Meuse) liggen de resten van het voormalige Camp Marguerre. Het was met name gebouwd om in
de buurt van het front enerzijds een plek te hebben waar soldaten die aan het front bij Verdun gevochten hadden konden uitrusten, anderzijds als plaats waar in alle rust geëxperimenteerd kon worden met
nieuwe soorten beton voor de bunkers. Verder diende Marguerre als opslagplaats. De Duitsers wilden het kamp voor de vijand geheim houden en daarom werd het in de bossen gebouwd. In de geheim-
houding zijn ze zeker geslaagd, want pas op het eind van de oorlog, toen de geallieerden door de Duitse linies heen waren gebroken, werd het ontdekt. Marguerre werd in 1915 gebouwd en later dat jaar
en begin 1916 aan de gevechtssituatie bij Verdun aangepast. Soldaten die terugkeerden van de harde gevechten aan het front vonden er de gezochte rust. Het kamp is genoemd naar Hauptmann Hans
Marguerre, onder wiens leiding het kamp gebouwd is. Na de oorlog werd het door de Amerikanen, die deze zone tijdelijk beheerden, ontmanteld. Ook namen bewoners uit de omgeving er bruikbaar
materiaal mee om hun vernielde huizen te herstellen.Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben Franse verzetstrijders het kamp en de omringende bossen als schuilplek gebruikt.
Bovenstaande foto's geven een indruk van Marguerre. De bouwwerken zijn deels experimenteel, omdat het immers de bedoeling was nieuwe soorten beton en bouwtechnieken uit te proberen. De foto's
op de eerste rij laten huisjes voor soldaten en bunkers zien. Op de tweede rij ziet men van links naar rechts eerst een gebouw dat mogelijk als keuken dienst deed en ook een grote zaal bevatte. De middel-
ste foto toont weer een experimentele bunker en rechts mogelijk een aantal officiersverblijven bij elkaar gegroepeerd. Om enige huiselijkheid voor de rustende manschappen te suggereren werden de onder-
komens versierd en van teksten voorzien. Resten hiervan zijn te zien op de twee foto's links onder, waarbij de middelste binnenin een onderkomen is genomen. De foto rechtsonder laat resten van de
betonfabriek zien: Vier betonnen pijlers waarop deze heeft gestaan. Tussen de steunpunten door heeft een spoorlijntje gelopen om grondstoffen en wat verder nodig was aan te voeren en beton af te voeren
dat elders in de streek gebruikt werd. De grondstoffen werden rondom opgeslagen. Ook was er een kleine elektriciteitscentrale en een verdeelcentrum voor de stroom. De spoorlijn, die verder het kamp
in liep, werd ook voor de verzorging van Marguerre gebruikt.

Het meest beruchte Duitse geschut in WO I was de "Dikke Bertha", een kanon met een loop met een diameter van 420 mm.
Het richtte o.a. bij de aanval op Luik en later bij de slag om Verdun veel schade aan. De reikwijdte was echter beperkt tot
15 km. Om verder te kunnen schieten werd de "Lange Max" ingezet - eigenlijk een scheepskanon - die tot 47 km kwam.
De Lange Max woog 220 ton en de lengte van de loop was 31,60 m, maar met zijn kaliber van 380 mm was de aangerich-
te schade geringer dan die van de Dikke Bertha en de uitwerking was vooral psychologisch. Een bom woog 750 kg. Bij-
gaande foto's geven een indruk van de stelling van de Lange Max van Duzey bij Spincourt in het bos van Warphémont, die
was gericht op de stad Verdun en omgeving. Het kanon was in het bos geplaatst om het beter te kunnen
camoufleren. Het loste op 1 oktober 1915 om 15u30 zijn eerste schot op Verdun en werd in januari 1917 weer ontmanteld.
Linksboven zien we niet een originele Lange Max maar een kleiner Frans kanon dat erop lijkt: een ongebruikt scheepskanon
uit 1916 met een loop van 17 m, een kaliber van 305 mm en een gewicht van 100 ton. Het is afkomstig van de marinebasis
Gȃvre in Bretagne en op 3 juli 2014 bij de parkeerplaats nabij de stelling neergezet. Lopen we vandaar naar de geschuts-
stelling dan zien we rechts de overdekte munitieopslagplaats (foto middenboven). De foto ernaast laat dezelfde munitietunnel
vanaf de andere kant zien. Op de foto linksmidden zien we de betonnen kuil waarin het kanon destijds op een voetstuk ge-
staan heeft en in de gewenste richting gedraaid kon worden (met de loop naar rechts). De kuil heeft een diepte van 4 m en
een diameter van 23 m. Ervóór bevindt zich nog een kuil, nu gevuld met water, bedoeld voor een tweede kanon. Deze stel-
ling is echter nooit voltooid en dit kanon is nooit geplaatst (foto tweede rij midden). Op de foto ernaast zien we een spoor
lijntje op het terrein zien en linksonder zakken versteend cement dat was bedoeld voor bouwwerkzaamheden op het terrein.

***************************** Les Éparges *****************************
Les Éparges is een dorp ten zuidoosten van Verdun. Ten oosten van het dorp ligt een heuvelrug die één van de meest bevochten gebieden uit de Eerste Wereldoorlog was. De Duitsers
hadden de heuvelrug bezet, toen de bewegingsoorlog overging in een loopgravenoorlog. Van hieruit hadden ze een uitstekend uitzicht over de omgeving en een uitmuntende positie om die
met hun kanonnen te beschieten. Vanwege deze strategische waarde wilden de Fransen de heuvelrug veroveren, wat slechts ten dele lukte. Vooral eind 1914 en in 1915 werd er hard ge-
vochten. Daarna ging de oorlog over in een mijnenoorlog. Beschrijvingen van de oorlog op de heuvel van Les Éparges vindt men o.a. bij Maurice Genevoix, Ernst Jünger en Louis Barthas.
Onderstaande beelden geven een indruk van het terrein vandaag de dag en van de monumenten die zich er nu (in 2014) bevinden.

Een kaart op een informatiebord bij de heuvelrug geeft een duidelijk over-
zicht over het terrein:
- Tussen 1 en 7 loopt de aanvoerweg vanaf het dorp (1) naar de heuvelrug.
- Vanaf de Franse militaire begraafplaats (7) lopen diverse voetpaden over
het terrein (in het rood aangegeven; de asfaltwegen zijn in het zwart).
- Toen de posities zich stabiliseerden wisten de Duitse troepen op de oostel-
ijke kant van de heuvelrug met het uitzichtspunt Punt X (6) stand te houden
tot ze er in september 1918 door Amerikaanse troepen verdreven werden.
- 2 Het aanvalspunt van de grote Franse aanval op 17 februari 2015.
- 3 Het monument voor het 106e infanterieregiment.
- 4 Mijnkraters.

Als je vanaf het dorp Les Éparges bij de heuvelrug aankomt, rijd je recht af op een Frans oorlogskerkhof, genaamd "Le Trottoir" (De Stoep).
Er liggen 2108 soldaten in individuele graven (waaronder tien moslimgra- ven) en 852 in een massagraf. De begraafplaats werd al in 1915 aangelegd. In 1922, 1924, 1933 en 1934 werd de begraafplaats gedeeltelijk opnieuw ingericht en werden er lichamen van gesneuvelde Franse soldaten uit de omgeving van Les Éparges en Mesnil-sous-les-Côtes naartoe gebracht. In 1958 werd de begraafplaats gerenoveerd.

Volg je het pad vanaf de begraafplaats naar het zuidoosten (zie kaartje),
dan kom je op de asfaltweg ongeveer bij het Monument du Genie (foto
links). Het monument gedenkt specifiek de bijdrage van de genie aan de mij-
nenoorlog in Les Éparges en in het algemeen die aan alle Franse oorlogen.
Het is in 1963 opgericht door de afdeling Metz van de vereniging voor vete-
ranen van de genie in Oost-Frankrijk en is van de hand van architect E. Fag-
noni. De zeven zuilen verwijzen naar de zeven korpsen van de genie, de dub-
bele muur naar de loopgraven en galerijen die door de genie gegraven zijn.

*****

Het Monument du Coq (Monument van de Haan; foto rechts) staat ongeveer
bij de 4 op het kaartje. Het stamt uit 1924 en is gewijd aan de gevallenen bij
Les Éparges van het 12e Infanterie regiment. Thans herdenkt het ook de deel-
name van andere Franse en Amerikaanse eenheden die hier gestreden hebben.
Het ontwerp is van beeldhouwer Lefebvre-Klein, oudstrijder bij Les Éparges.
Het is gebouwd door het 132e infanterieregiment, waartoe hij behoorde.

	Het Monument du Coq staat op de rand van een van de grootste kraters uit de mijnenoorlog in Les Éparges (foto links). Zo'n 300 mijnen werden er tot ontploffing gebracht. Door speciale eenheden werden gangen tot onder de stellingen van de vijand gegraven. Op het eind van een gang werd een kamer gemaakt die vervolgens werd volgestopt met soms ton- nen explosieven. De lading werd op afstand tot ontploffing gebracht. De achtergebleven kraters vormen vandaag de dag samen met de resten van de loopgraven (zie foto rechts) het meest zichtbare deel van de oorlog die honderd jaar geleden op dit terrein heeft plaatsgevonden.
	Her en der treft men nog onderkomens van de soldaten aan, de zoge- naamde abri's. Deze moesten hen ook bescherming bieden tegen be- schietingen. Hier zien we twee Duitse betonnen onderkomens. De foto links laat een commandopost zien, de Abri du Kronprinz. Er zijn diverse onderkomens met deze naam en het betekent niet dat de Duitse kroon- prins Ruprecht er ook werkelijk verbleven heeft. De abri op de foto rechts is een willekeurig Duits onderkomen in het terrein.

De oostkant van de heuvel van Les Éparges, Point X (zie de drie foto's hier direct boven) bleef de hele oorlog in Duitse handen, totdat ze er in september 1918 door de Amerikanen van verdreven werden. Point X had grote strategische waarde, want van hieruit had men uitzicht op de Vlakte van Woëvre en kon men deze met kanonnen bestrijken (foto midden). Toen de Franse generaal Joffre midden 1915 besloot de bloedige aanvallen te stoppen, hadden de Fransen er 12.000 man aan doden, gewonden en vermisten verloren. Uiteindelijk zouden beide zijden ongeveer 50.000 man verliezen. Nu staat er op Point X een monument geflankeerd door de Franse vlag (foto links). De ene kant van het monument laat een kruis boven een altaar zien (zie foto), de andere kant een bas-reliëf met een officier zonder hoofddeksel die zijn manschappen het gevecht in leidt. Het draagt de tekst "aan hen die geen graf hebben". De beeldhouwster is Mina Fischer, later gravin van Cugnac. Het monument is in 1925 gemaakt en gewijd aan René Tronquoy, neef en verloofde van de beeldhouwster en afgebeeld als de officier in het bas-reliëf. Tronquoy was luitenant in het 67e regiment infanterie en op 20 februari 1915 vermist. Zijn lichaam is echter in de jaren dertig daarna teruggevonden. Vlakbij dit monument op Point X staat op de rand van een mijntrechter een monument voor het 302e regiment infanterie (R.I.) (foto rechts). Het heeft het opschrift (vertaald): "302e R.I. 20 september 1914, 21 maart 1915. De veteranen van het 302e en 102e R.I." en is voor de soldaten die in de aangegeven periode sneuvelden.

Bij 3 op het kaartje hierboven staat het Monument voor het 106e Regiment
Infanterie, bijgenaamd "Geesten van het 106e infanterieregiment" (foto links).
Dit regiment was het eerste dat werd ingezet bij de poging de heuvel op de
Duitsers te veroveren. Hierin diende o.a. tweede luitenant Maurice Genevoix,
die de strijd in zijn bekende "Ceux de 14" (Zij van 14) beschreven heeft. Het
monument is in 1935 opgericht door Georges Ricome (bouwmeester) en
Maxime Real del Sarte (beeldhouwer) ter herdenking van de doden van het
regiment. Beide oprichters waren veteranen van het regiment en hadden in
Les Éparges gevochten. Het monument draagt aan de voorkant het opschrift
"Je crois" (Ik geloof) en aan de linkerkant een citaat van Maurice Genevoix
dat in vertaling luidt: "Jullie die je leven met twee handen hebben genomen en
het met geestdrift onder kogels tot aan de randen van de mijnkrater gedragen
hebben".

OP de weg van Les Éparges naar Dommartin niet ver buiten het dorp staat de demarcatiesteen van de foto links. Dergelijke stenen gaven de uiterste grens aan tot waar het Duitse front in Frankrijk had gereikt. Op de plaats waar deze steen staat boog het front af naar het zuidwesten en begon de Saillant de St. Mihiel.

*************************************************************

In Bouillonville, enkele kilometers van de grote Amerikaanse begraafplaats bij Thiaucourt-Regniéville (zie beneden), ligt een Duits oorlogskerkhof, een beetje verscholen in het bos. Rond
een monument meest tegen een helling zijn 1568 soldaten begraven. Nadat we het ingangshek gepasseerd zijn (foto links), komen we bij het grafveld met de bekende donkere Duitse kruizen
(foto midden). Op de achtergrond van deze foto is het monument te zien. Lopen we naar het eind van de begraafplaats dan zien we rechtsachter apart een klein aantal graven met grafstenen
in diverse afwijkende vormen en zo te zien ook oude grafstenen. De meeste graven op deze begraafplaats zijn van 1914 en 1915, die rechtsachter ook uit 1916.

Argonne was het deel van het Westfront waar tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog Amerikaanse troepen werden ingezet. Het is dan ook geen wonder dat zich juist hier een groot Amerikaans oorlogskerkhof
bevindt en wel bij Romagne-sous-Montfaucon. Anders dan de andere geallieerden en de Duitsers, die hun doden op vele, vaak kleine, kerkhoven begroeven, brachten de Amerikanen hun gesneuvelden op slechts
enkele begraafplaatsen bijeen. Mede hierdoor is het Meuse-Argonne American Cemetery met 14.246 graven het grootste Amerikaanse militaire kerkhof in Europa. Met de aanleg werd in oktober 1918 begonnen.
Er bevinden zich een kapel, bezoekersruimten en gedenkteken. Bovenstaande foto's geven een impressie.

Het Missouri Memorial te Cheppy, nabij Varennes, werd in 1922 door de Amerikaanse staat Missouri opgericht. Het herdenkt de in de Eerste Wereldoorlog
gesneuvelde soldaten uit deze staat.

Het Pennsylvania State Memorial in Varennes is een typisch groots Amerikaans oorlogsmonument en herdenkt de soldaten die zijn
gesneuveldbij de bevrijding van Varennes door Amerikaanse troepen. Deze kwamen voornamelijk uit de staat Pennsylvania. Het
monument is in 1927 in opdracht van de Pennsylvania Battle Monuments Commission gebouwd, bovenop de aanwezige Duitse
bunkers, naar een ontwerp van de architect Paul Philippe Cret. Op één van de zuilen staat de bedenkelijke spreuk "Right is more
precious than peace" (Recht is kostbaarder dan vrede). Hiermee kan wel iedere oorlog gerechtvaardigd worden.

Op de 377 meter hoge heuvel Butte de Montsec (zie boven), 15 km ten oosten van Saint-Mihiel, bevindt zich een groot Amerikaans monument,
daar geplaatst ter herdenking van het Amerikaanse offensief op het eind van de oorlog in de saillant van Saint-Mihiel. Deze offensieven vonden
plaats van 12 tot 16 september en van 9 tot 11 november 1917. Verder herdenkt het andere activiteiten van het Amerikaanse leger in de regio
en in de Elzas en in Lotharingen. Het monument is een ontwerp van de Amerikaanse architect Egerton Swartwout en gebouwd in de jaren
1930-1932 in opdracht van de American Battle Monuments Commission. Het is gemaakt van Euville, een witte kalksteen, die in Euville in het
departement Meuse gewonnen wordt. In het monument bevindt zich een orientatietafel waarop in brons een kaart is aangebracht die het slag-
veld voorstelt. Aan de buitenkant zijn in het fries de namen aangebracht van de plaatsen in de omgeving die door de Amerikanen bevrijd zijn.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden de Duitsers er een waarnemingspost ingericht. Bij een Amerikaanse luchtaanval werd het monument
gebombardeerd en licht beschadigd. Later is het mnument weer hersteld. Sinds 1975 is het een erkend historisch monument.


	Iets ten westen van Lesménils, ongeveer 30 km ten noorden van Nancy, ligt de heuvel van Xon. Om deze strategisch gelegen heuvel met een wijds uitzicht over het dal van de Moezel is in februari 1915 hard gestreden. Na het uitbreken van de oorlog was de heuvel in Franse handen gekomen. De frontlijn lag echter vlakbij. Op 13 februari werden de 141 verdedigers door een Duitse overval verrast en verdreven. Onmiddel- lijk probeerden troepen van diverse Franse infanterieregimenten de heuvel te herveroveren, waarin ze na vijf dagen definitief slaagden. De ge- vechten waren echter zeer bloedig en volgens het informatiebord ter plekke sneuvelden alleen al aan Franse kant meer dan 2.000 soldaten (over het aantal Duitse gesneuvelden wordt niet gesproken). Hierna bleef dit deel van het front tot het einde van de oorlog weer rustig. Op de foto's hierboven zien we loopgraven en het uitzicht over het Moezeldal. Op de foto links zien we het monument dat de slag herdenkt. Op 15 oktober 1922 werd er al een monument opgericht, dat echter in september 1944 door de Duitsers werd vernield. In zijn huidige vorm werd het monument echter opnieuw opgericht en op 22 september 1963 onthuld. Het gedenkt de gevallen manschappen en vanwege zijn heldhaftige strijd in het bijzonder kapitein Jacques Cochin van de 21e compagnie van het 325e Regiment Infanterie. Dit was ook het regiment dat bij de Duitse aanval verantwoordelijk was voor de verdediging van de heuvel. Bij de honderdjarige herdenking van de gevechten op 14 februari 2015 is er op het moment een speciale plaquette aangebracht.


	Bij Thiaucourt, ten oosten van Saint Mihiel, bevindt zich een andere grote Amerikaanse begraafplaats: Het St. Mihiel American Cemetery. Bijgaande foto's geven er een beeld van. Er liggen de graven van 4153 Amerikaanse militairen die meest bij het offensief in de St. Mihiel Saillant gesneuveld zijn. Er bevinden zich o.a. een monument (foto links), zonnewijzer (foto rechts) en een klein museum. Op de muren van het museum zijn de namen van 284 vermiste soldaten vermeld. De soldatenkop aan het begin van deze sectie 3) is een knop op een deur van het memorial.